Cha mẹ giúp con định hướng nghề nghiệp

Quý phụ huynh thân mến

Khi con em quý phụ huynh bước vào giai đoạn chuẩn bị chon ngành nghề, chọn trường; thì cũng là lúc các bậc phụ huynh lo lắng, bối rối vì không biết nên khuyên con, và định hướng cho con như thế nào cho đúng, cho tốt.

Bản thân các em khi bước vào lớp 12, chuẩn bị cho kỳ thi cuối cấp và đại học, các em phải đối mặt với rất nhiều áp lực: từ chuyện học hành, thi cử, cho đến việc chon trường, chọn ngành nghề.

Về áp lực học hành:

• Các em lo sợ mình rớt, bị điểm thấp và không thể vượt qua kỳ thi cuối cấp, các em lo âu về kỳ thi cuối cấp không biết kết quả sẽ như thế nào? điều này chi phối phần lớn tâm trí của các em.
• Còn với các em được gia đình dự kiến cho du học, thì lại gặp phải rắc rối lo âu không biết liệu ra nước ngoài du học, có theo kịp chương trình không? phỏng vấn có được hay không? sang bên đó sẽ sống thế nào khi không có gia đình, người thân bên cạnh …. 

Về áp lực chọn trường, chọn nghành: Mỗi em khi bắt đầu chọn trường, chọn nghề, các em cũng giống như người đang đứng không phải trước ngã ba đường đời, mà là ngã 5 thậm chí là ngã 7 .

• Với bản thân, những mơ mộng ban đầu về một nghề rực rỡ, hái ra tiền, bây giờ đã dần thực tế hơn; thay vào đó là sự xem xet về khả năng có thể đậu vào được trường nào? hoặc chọn ngành nào để khi tốt nghiệp ra trường thì có thể dễ kiếm được công ăn việc làm hơn….. 
• Với bạn đồng trang lứa: các em chịu nhiều tác động bởi bạn bè; khi trao đổi, các bạn thường sẽ nêu ra những lý do khác nhau cho việc chọn nghành nghề của mình, và lý do nào cũng hay, khiến các em rất phân vân.
• Bản thân phụ huynh có quá nhiều kỳ vọng vào các con của mình, và thường nêu ý kiến này, ý kiến khác mà họ cho rằng như thế là tốt nhất cho chúng. điều này vô hình chung tạo nên áp lực cho các em.
• Hoạt động tư vấn hướng nghiệp do các trường tổ chức: khi các em tham gia hoạt động tư vấn hướng nghiệp do các trường tổ chức, thường mỗi trường đều nói rất hay về trường của họ mục đích lôi kéo học sinh về trường của họ, điều này khiến các em lại không phân biệt được đâu là hướng đi đúng đắn cho mình.
• Với giáo viên của các em: họ có quá ít sự hiểu biết về thị trường lao động, bản thân họ chỉ tham gia với tư cách là một giáo viên dạy học, mà công việc này gần như là sự sắp đặt sẵn, ít có sự thay đổi môi trường; nó không giống như một nhân viên trong các doanh nghiệp, họ tham gia thị trường lao động và phải chịu nhiều áp lực cạnh tranh, đào thải trong thị trường lao động. Do vậy sự hiểu biết của giáo viên trong việc chọn ngành nghề hợp lý cũng rất hạn chế, và như vậy họ có ít kinh nghiệm để tư vấn cho các em trong việc định hướng ngành nghề.  
  

Qua những phân tích trên, chúng ta nhân thấy, các em chịu nhiều áp lực, do vậy là phụ huynh ta cần giúp các em có cách tiếp cận vấn đề chọn trường, chọn nghề khác đi và tránh bớt những áp lực không cần thiết cho các em.

Vậy vấn đề đặt ra ở đây là: Phụ huynh sẽ nên đóng vai trò thế nào trong việc định hướng nghề nghiệp cho các em, mà họ không gây áp lực cho các em, nhưng cũng không bỏ mặc cho các em tự chọn lấy ngành nghề.

Dưới đây là một số gợi ý, giúp qúy phụ huynh giúp con định hướng nghề nghiệp cho tốt:

1/ Phụ huynh giúp con bằng cách tìm kiếm và cung cấp thông tin:

• Thông tin về các nghành nghề
• Thông tin về các trường đào tạo
• Thông tin về thị trường lao động
• Xu hướng phát triển ngành nghề

ở phần này, phụ huynh nên tập trung vào một số ngành nghề mà con em quý vị quan tâm.

2/ Phụ huynh tìm kiếm giúp con kênh tư vấn tin cậy: Cần có một người nào đó thực sự am hiểu về thị trường lao động, các ngành nghề, các trường … hỗ trợ tư vấn cho con, thay vì phụ huynh nêu ý kiến, quan điểm, thì hãy nhờ những người có hiểu biết hơn giúp đỡ; như thế vừa tránh sự áp đặt lên các con, Mặt khác, những người này khi tư vấn sẽ không thiên vị về trường nào cả nhờ đó lời tư vấn của họ đáng tin cậy hơn.

3/ Phu huynh cho con tham gia khóa kỹ năng sống: “kỹ năng định hướng nghề nghiệp”; đây là cách giúp con tự khám phá ra ngành nghề phụ hợp và khoa học, vì ngoài yếu tố về thị trường lao động, xu hướng ngành nghề, thi các em cần tìm hiểu xem, yếu tố nào nơi bản thân giúp các em thành công hơn trong tương lai. Việc đó giúp các em định vị chính xác hơn ngành nghề mà em chọn lựa.

4/ Cung cấp môi trường phát triển nghề nghiệp: Phụ huynh cũng cần cho con thấy những hỗ trợ, những cơ hội, mối quan hệ … có thể có từ phía gia đình, người thân…. giúp các con có thể phát triển sự nghiệp trong tương lai không? ví dụ giúp con tiền bạc để việc mở cửa hàng riêng theo ngành nghề mà con theo học chẳng hạn.

5/ Khơi gợi cho con về khả năng/ năng khiếu của con: quá trình nuôi dưỡng, chăm sóc con từ bé cho tới khi trưởng thành, phụ huynh sẽ am hiểu rất rõ những khả năng/ năng khiếu của con, như vậy phụ huynh gíup con nhận định rõ hơn về năng lực của minh, cũng như khả năng phát triển trong tương lai.    

Trên đây là vai gợi ý, giúp quý phụ huynh không gây áp lực cho con trong việc định hướng nghề nghiệp, nhưng là giúp con hướng đi tốt nhất.

Chúc quý phụ huynh sẽ tìm thấy cho mình thêm nhiều phương cách tốt và hữu hiệu giúp con trong việc định hướng nghề nghiệp

Thân mến

TS Bùi Văn Trực

Chuyên gia huấn luyện kỹ năng sống, tác giả hệ thống sách, giáo trình giảng dạy kỹ năng sống.